maandag 8 september 2008

Voorwoord

Ik heb door de jaren heen wat Christenen de Paulinische tekst aldus zal gans Israel behouden worden (Rom. 11:26) horen gebruiken op een manier die suggereert dat alle Joden uiteindelijk op de een of andere manier het heil van God deelachtig worden. Om te zien of deze uitleg van die tekst correct is, wil ik op deze weblog de argumentatie van Paulus in de Romeinenbrief volgen over twee kwesties:
1) Wat is de verhouding binnen de gemeente van Christus (de kerk) tussen in Christus gelovende Joden en niet-Joden, waarbij onder meer de rol van de Joodse wetgeving aan de orde is.

2) Wat is de verhouding tussen die gemeente en het niet in Christus gelovende deel van het Jodendom, waarbij onder meer de vraag aan de orde is wat de betekenis is van het verbond van God met Abraham.
Vaak wordt voor het beantwoorden van deze vragen snel naar Rom. 9-11 gekeken, maar dat wil ik niet doen; weliswaar komen in dat gedeelte die themas uitgebreid aan de orde, maar Rom. 1-8 gaat daar evengoed over. Willen we begrijpen wat Paulus bedoelde met zijn uitspraak: ...aldus zal gans Israel behouden worden, dan is dringend nodig dat we ons bezighouden met alles wat Paulus in de Romeinenbrief over dit thema zegt.

Door onze vraagstelling zal aan de orde komen hoe Paulus in deze brief het woord Israel definieert, maar we willen in de volgende hoofdstukken ook letten op wat Paulus zegt over het begrip behouden worden. En mochten we de woordjes aldus en gans tegen het lijf lopen, dan zullen we dat zeker goed bezichtigen! Ik zal daarvoor mijn Griekse grondtekst gebruiken, want het lijkt me voor vertalers erg makkelijk om behouden worden (Gr: sootheesetai) en verwante termen als behoudenis (Gr: sooteeria), en aldus (Gr: houtoos), gans (Gr: pas) soms met andere woorden te vertalen als de context dat zinvol maakt.

Ik ben van mening dat de brief van Paulus aan Rome in de eerste plaats is geschreven met het oog op de hierboven gestelde kwesties; volgens mij moeten we wat Paulus schreef over de behoudenis, rechtvaardiging en verwante themas (Romeinen 1-8) dus zien in het licht van de Joods-heidense kwestie die in deze brief aan de orde is.

Waarom heeft Paulus ons zoveel te vertellen over dit thema van de verhouding tussen de christelijke gemeente en Israel? Omdat in Rome spanningen bestonden tussen volgelingen van Christus uit het Jodendom enerzijds, en volgelingen van Christus uit het heidendom anderzijds. Daarbij ging het vooral over de vraag in hoeverre heidense volgelingen van Jezus zich aan de Joodse wetgeving moeten houden. Het lijkt er op dat beide groepen nogal op elkaar neerkeken bovendien. Paulus hoopt met zijn brief die bloedgroepen binnen de gemeente in Rome dichter tot elkaar te brengen.

Veel Joden in de gemeente vonden het bovendien moeilijk te verkroppen dat de messias al was gekomen, en dat gans Israel niet behouden leek te worden. Houdt God zich niet aan zijn beloften? Ik geloof dat Paulus vanaf het begin van zijn brief beoogde om deze vraag te beantwoorden, en dat zijn lange betoog daarom in Rom. 11:26 uitloopt op zijn slotsom: aldus zal (wel degelijk) gans Israel behouden worden.

Voordeel van deze studie hier in een blog te doen, is dat ik van u makkelijk commentaar kan krijgen op wat ik schrijf. Voelt u zich vrij te reageren. Ik kan daardoor mijn eigen begrijpen van deze brief van de apostel Paulus verbeteren, dus alstublieft, helpt u mij!

Een voordeel van deze aanpak is ook, dat ik mijn eigen schrijfsels makkelijk gaandeweg kan aanpassen en (hopelijk) verbeteren. Zo hoop ik door de tijd hier een goed geschreven, logisch en verantwoord verhaal te scheppen over dit thema dat me al 30 jaar bezighoudt.

10 opmerkingen:

Paul Miller zei

Twee korte vragen.
1. Wat vind jij 'grosso modo' van de studie (lees: exposé over Rom. hfst. 1-8) van Watchman Nee in zijn 'Het normale Christelijke leven'?
2. Denk jij echt dat Paulus deze brief helemaal schreef met een duidelijk beeld voor ogen waar hij naartoe wilde in zijn betoog?
Ik moet er nog beter op studeren, maar soms krijg ik de indruk 'that he just got carried away...' Mogelijk 100% geleid door de Heilige Geest, maar toch. Of is de brief werkelijk zo'n eenheid dat er, naar de mens gesproken, w.s. 100 conceptversies ontstonden, alvorens Paulus zijn Magnum Opus kon afleveren bij de drukker, of uitgeverij Meinema voor mijn part :-)

Paul Miller zei

Nou vooruit dan, een derde vraag.
3a. Je probleemstelling is duidelijk. Je kiest voor een lange proloog.
Doe je daar de unieke content van de hoofdstukken 1-8 feitelijk niet mee tekort, door ze met nadruk te beschrijven als (louter) opmaat naar de hoofdtukken 9-11. Het wordt zo een 'gezochte' onderschikking misschien?.
3b. Of wil je, al dan niet bewust, een gevoelde 'overkill' van geestverwant Bernard Reitsema goedmaken, door zijn breed theologische benadering te pareren met een beperkter literair te duiden benadering, maar dan completer in de zin van 'de hele brief'?

Unknown zei

Dank je voor je vragen - die helpen me. Terwijl ik met deze samenvattingen bezig as, constateerde ik - vooral bij Romeinen 6 en 7 - dat ik het daar blijkbaar toch niet met Watchman Nee eens ben. Hij negeert geheel dat Paulus het heeft over de relatie tussen Joden en heidenen in de gemeente. Romeinen 7 gaat m.i. over Joden in de gemeente in Rome. De vragen die Paulus stelt zijn vragen uit die Joodse gemeenchap. Ik vraag me dus af of het zinvol en redelijk is om Rom. 7 te zien als bespreking van het innerlijk leven van een willekeurige christen. Maar ik zal daar tegen de tijd dat ik Rom. 7 nog eens flink onder de loupe neem, nog eens extra naar kijken.

Ik denk dat Paulus deze brief schreef met een goed idee van wat hij wilde zeggen. Papier was duur in die tijd, en schrijven kostte tijd. Hij heeft er vast eerst over nagedacht (in grote lijnen) wat hij wilde zeggen, voor hij eraan begon.

Daarmee zeg ik niet dat hij per se een ijzig nauwkeurige logika hanteert. Ook als je weet waar je heen wil, kan je best zijpaden bewandelen af en toe.

Nee, ik zie Rom 1-8 niet als inleiding op 9-11. Wat Paulus in Rom 1-8 over Kerk en Israel zegt, is m.i. klip en klaar. Mijn argument is juist: Wat wij uit Rom. 9-11 menen te begrijpen, kan niet in tegenspraak zijn met Rom. 1-8. Ik zie het als een geheel.

Omwille van de mensen die voor het thema Kerk en Israel meteen op Rom. 9-11 duiken, wijs ik er graag op dat Rom. 1-8 net zo goed over het thema gaat. Je kunt gewoon niet naar Rom 9-1 verwijzen als je niet alles in Rom. 1-8 in je denken meeneemt.

Bedenk, de Romeinenbrief is een brief die was geschreven om aan de hele gemeente voorgelezen te worden. Daarbij werd de brief niet in brokjes gehakt en niemand kreeg Rom 9-11 te horen die niet eerst Rom. 1-8 had gehoord.

Misschien kan je ook zeggen: in Rom. 1-8 legt Paulus het fundament, hij zegt wat gezegd moet worden, en in Rom. 9-11 rond hij het af. Of: in Rom. 9-11 geeft hij een brede samenvatting van wat hij al eerder zei. Want vergeet ook niet dat men vroeger, zeker met de oosterse opvoeding die Paulus had, niet argumenteerde van a naar b naar c, en tenslotte tot z, maar men draaide veel meer in rondjes om het thema, herhaalde hetzelfde nog eens in andere woorden.

Helaas heeft Bernard me nog steeds geen gesigneerde kopie van zijn boek gegeven. Dus heb ik het niet gelezen...

Paul Miller zei

Als jij nu een gesigneerd exemplaar van jouw proefschrift aan Bernardus geeft, misschien helpt dat...
Als je toekomt aan Romeinen 9 e.v. zou ik het wel leuk vinden als je een paar concrete bronnen citeert van visies waar je het niet mee eens bent. Voor jou is dit allemaal gesneden koek, maar voor mij niet.
Ik heb Broeder Reitsema in conclaaf gehoord op de VU, bij de presentatie van zijn boek, met Gijs Lambrecht van Buren (NEM). Voor een leek als ik was de discussie moeilijk te volgen. Ik herinner me wel dat ze het NIET met elkaar eens waren, noch werden.

Paul Miller zei

Excusé: Gijs Lammerts van Bueren. Hij schreef o.m. een brochure: 'De kerk redt het niet... zonder Israël - Israël in de Romeinenbrief -, MO-reeks nr.24.
Zij conclusies zijn niet spectaculair afwijkend van wat ik er tot nu toe zoal in lees (1-8).
De uitspraak van Paulus "gans Israël zal behouden worden", legt hij nagenoeg niet uit. Het gaat volgens hem om (ik citeer) "het volk Israël als geheel en niet zozeer om elk individu". Je moet theoloog zijn om zulks straffeloos te kunnen zeggen. Elke zichzelf respecterende Neerlandicus zou na zo'n uitspraak met kromme tenen en verkrampte schouders met wiskey het schaamrood van zijn kaken willen spoelen...
Blijft míjn onderzoeksvraag: wat is nou de kenmerkende overtuiging in 'onze kringen' die niet juist zou zijn én waarom wordt een dergelijke dwaling nog steeds gehuldigd.

Paul Miller zei

Wat Reitsema in zijn boek te berde brengt over Rom.11:26 kan ik hier niet samenvatten. Het is te veel en te ingewikkeld voor een eenvoudige ziel als ik. Wel denk ik dat we, zeker op Nederlands taalgebied, niet om zijn analyse en conclusies heen kunnen. D.w.z. de bestudering ervan natuurlijk.
Maar goed, laten we eerst maar eens de bijbeltekst gezamelijk gaan lezen en daarin ben jij veel verder gevorderd dan ik. Ik laat mij graag leren broeder. Zet em op!

Unknown zei

Ha Marty. Ik wil graag dat boek van Reitsma lezen natuurlijk. Ik ben alleen wat bang dat als ik er in dit stadium boeken bij grijp, ik mensen ga napraten, of er juist op ga reageren. Ik wil liever iets onbevangener naar de tekst van Paulus kijken.

In zekere zin is dat natuurlijk onmogelijk; ik heb over de Romeinenbrief en over het thema Kerk en Israel veel gelezen en gesproken met mensen. Dus reactief ben ik sowieso. Maar ik wil toch proberen het even zonder commentaren te stellen.

Ik ben blij met de titels die je her en der noemt overigens - ik verkeer niet in de waan dat ik het zo goed weet, en natuurlijk wil ik graag mijn oor bij mensen te luisteren leggen die veel meer op deze brief hebben gestudeerd.

Paul Miller zei

O ja, had ik je al verteld dat ik gister in 'vrezen en beven' met Karl Barth's Romeinenbrief (nieuwe NL-vertaling) in trillende handen heb gestaan? Dat moet € 65,00 gaan kosten. Wat denk je, is het dat geld waard?
Nee, ik gaat em niet kopen denk ik. Barth spreekt over God als de gans (weer dat gekke woord) Andere, terwijl ik deze zomer op L'Abri nu juist geleerd heb dat God de bij ons Aanwezige is. Ik denk dat mijnheer Barth en ik niet op dezelfde golflengte zitten. Wat denk jij?

Unknown zei

God de gans Andere - da woord gans komt ook in de titel van deze blog voor :-)

Ik weet het niet, ik heb meer met engelse auteurs. Zal wel met de prijs van boeken te maken hebben. Ik zou geen 65 euro voor zo'n boek betalen vrees ik. Als ik het al had.

Paul Miller zei

Sorry als ik wat melig doe op dit serieuze Blog, maar ja Nederlanders moeten humoristischer worden hè. Barth schijnt familie van ons eigen Gans Anders. Die van de brillen, weet je wel...
Nee, 65 euro ga ik er ook maar niet aan besteden. Bedankt voor de tip!